Datuk Seri Mohamad Hasan atau lebih dimesra dipanggil Tok Mat kini disifatkan sebagai tokoh pemimpin Malaysia/Melayu disegani pada peringkat global. Tok Mat memainkan peranan utama dan berkesan dalam memperkukuh ASEAN semasa tempoh Malaysia menjadi pengerusi, sekali gus menjadikan beliau satu daripada tokoh utama diplomasi ASEAN masa kini. - KitaReporters
Oleh AZMAH DAHARI
Bekas Wartawan
Datuk Seri Mohamad Hasan atau lebih dimesra dipanggil Tok Mat kini disifatkan sebagai tokoh pemimpin Malaysia/Melayu disegani pada peringkat global
Tok Mat kini memainkan peranan besar sebagai Menteri Luar Malaysia ketika Malaysia menjadi Pengerusi ASEAN pada tahun 2025.
Di bawah kepimpinannya, beliau mengetuai Mesyuarat Menteri-Menteri Luar ASEAN ke-58 (AMM‑58) di Kuala Lumpur, melibatkan 21 mesyuarat multilateral dan 15 sesi dua hala yang menghasilkan komunique (kenyataan) bersama dengan lebih daripada 160 poin penyelesaian isu serantau dan global.
Sumbangan signifikan Tok Mat di pentas ASEAN:
- Memperkukuh kewibawaan ASEAN sebagai platform diplomasi yang berwibawa, terutama dalam isu Laut China Selatan, Myanmar, dan krisis Palestin.
- Memimpin pelanjutan keanggotaan UK dan Amerika Selatan dalam Treaty of Amity and Cooperation (TAC), termasuk penilaian terhadap permohonan Cyprus, Itali, Sweden, dan sebagainya.
- Menuntut Perang Dunia Kedua konsensus lima perkara ke atas Myanmar, termasuk bantahan keras terhadap keganasan dan halangan bantuan kemanusiaan.
- Menekankan ekonomi ASEAN, integrasi perdagangan, kesiapsiagaan iklim, serta pandangan strategik dalam menghadapi cabaran global seperti perang perdagangan dan ketegangan kuasa besar.
Kesimpulan: ‘Wira ASEAN’ di sebalik tabir ini, memang telah memainkan peranan utama dan berkesan dalam memperkukuh ASEAN semasa tempoh Malaysia menjadi pengerusi. Kepimpinan beliau pada acara besar seperti AMM‑58 menjadikan beliau satu daripada tokoh utama diplomasi ASEAN masa kini.
Kepimpinan Malaysia dalam ASEAN 2025
1. Fokus Strategik & Visi ASEAN
Tok Mat memfokuskan kepada tiga tonggak utama sepanjang kepengerusian Malaysia: Politik dan Keselamatan, Ekonomi, dan Sosio‑Budaya, mengikut tema rasmi ‘Keterangkuman dan Kelestarian’.
Usaha Malaysia menstimulus integrasi ekonomi, memperkukuh peluang perdagangan serta mempromosikan kesaling-hubungan digital serta tenaga serantau.
2. Diplomasi Keadilan dan Hak Asasi
Beliau menekankan bahawa ASEAN tidak boleh berdiam diri dalam menghadapi ketidakadilan global (contohnya; krisis di Gaza dan Myanmar), malah ASEAN perlu menggunakan suaranya untuk menyuarakan keadilan berdasarkan prinsip undang‑undang antarabangsa.
Malaysia mengambil pendekatan diplomasi lembut tetapi berkeras, menuntut pihak di Myanmar menghentikan keganasan demi mempermudah bantuan kemanusiaan dan keamanan.
3. Menangani Ketegangan Geopolitik
Dalam menghadapi persaingan kuasa besar seperti AS dan China, beliau menegaskan ASEAN harus menjadi pemacu sendiri (the speaker, not the spoken-for), dan mengekalkan kedudukan neutral strategik serta autonomi ASEAN.
Malaysia turut merancang satu sidang khas ASEAN-AS untuk membincangkan kesan tarif Amerika terhadap perdagangan ASEAN, termasuk kejatuhan nilai eksport Malaysia yang tinggi kepada AS.
4. Myanmar: Isu Kedamaian & Pemulihan Demokrasi
Tok Mat menegaskan bahawa pemilihan umum bukan prioriti utama — keamanan dan pematuhan kepada Konsensus Lima Perkara ASEAN 2021 adalah langkah asas sebelum sebarang proses demokrasi boleh diteruskan.
5. Konflik Thailand‑Kemboja: Peranan Malaysia Sebagai Pengantara
Pada Julai 2025, Malaysia yang dipimpin oleh Tok Mat telah dipersetujui sebagai negara pengantara rasmi bagi menyelesaikan konflik sempadan antara Thailand dan Kemboja, satu inisiatif besar yang melibatkan gelombang diplomasi multilateral dengan keyakinan kedua-dua pihak terhadap Malaysia sebagai wakil neutral.
Walaupun beliau tidak pernah dianugerahkan gelaran rasmi ‘wira ASEAN’, keaktifan Tok Mat selaku Menteri Luar Malaysia sepanjang tahun kepengerusian ASEAN 2025 menunjukkan peranan beliau sangat penting:
- Membimbing ASEAN melalui krisis Myanmar dan ketegangan maritim,
- Memantapkan perpaduan serantau dan integrasi ekonomi,
- Memastikan ASEAN membentuk polisi luar yang bebas dan mantap,
- Dan mengangkat Malaysia sebagai pemacu utama diplomasi serantau berkesan.
Semua inisiatif ini menjadikan beliau antara tokoh utama dalam ASEAN sepanjang tahun 2025.
Kepimpinan ASEAN 2025 oleh Tok Mat
1. Memperkukuh Keyakinan Global terhadap ASEAN
Tok Mat menegaskan bahawa kejayaan Mesyuarat Menteri Luar ASEAN ke-58 (AMM‑58) adalah bukti bahawa ASEAN kekal dihormati oleh kuasa besar global dan menjadi piawai diplomasi serantau yang dihormati.
Beliau berkongsi bahawa 21 mesyuarat multilaterally dan 15 pertemuan dua hala berlangsung semasa AMM‑58, menjadikan Malaysia tuan rumah yang kompeten.
2. Memperkukuhkan Autonomi ASEAN
Beliau menekankan bahawa ASEAN harus menjadi ‘pencerita, bukan yang didendangkan’ -- memastikan blok itu bebas daripada pengaruh ketegangan antara kuasa besar seperti AS dan China.
Malaysia meletakkan dasar bahawa ASEAN perlu membentuk hala tuju sendiri.
3. Memimpin dalam Krisis Myanmar
Di tengah krisis berkepanjangan di Myanmar, Malaysia menggesa agar ASEAN memberi tumpuan kepada Pelan Konsensus Lima Perkara 2021 sebelum membincangkan sebarang pilihan raya, dan menolak rancangan pilihan raya junta yang dianggap "whitewash".
Malaysia memegang inisiatif pelantikan wakil tetap sebagai utusan khas tengah damai.
4. Merapatkan Hubungan dengan Kuasa Luar
Kepimpinan Malaysia turut mencadangkan penganjuran sidang kemuncak khas antara ASEAN dan AS bagi membincangkan kesan tarif yang dikenakan kepada negara-negara ASEAN, sambil memperhalusi peluang untuk penerimaan Ukraine sebagai rakan dialog dan akses menyeluruh Timor‑Leste ke dalam ASEAN.
5. Integrasi Ekonomi dan Diversifikasi
Tok Mat menegaskan pentingnya meningkatkan perdagangan intra-ASEAN (masih di bawah 25%) kepada 30-40% untuk mengurangkan pergantungan kepada pasaran luar, terutama dalam konteks ketegangan tarif AS‑China.
Malaysia juga mengemukakan penyertaan bersama antara ASEAN, GCC, dan China sebagai platform ekonomi lebih luas.
6. Perantaraan dalam Konflik Thailand–Kemboja
Malaysia kini diterima sebagai mediator rasmi untuk menyelesaikan konflik sempadan antara Thailand dan Kemboja.
Kedua-dua kerajaan memberikan kepercayaan penuh kepada Malaysia dan menolak penglibatan negara ketiga lain.
Sehubungan itu, Tok Mat bolehlah sebagai Figura Utama ASEAN 2025
- Menjaga keharmonian ASEAN di pentas global
- Menggalakkan kerjasama ekonomi serantau secara kolektif
- Membela prinsip kemanusiaan dan keadilan dalam krisis Myanmar
- Mengambil inisiatif diplomatik aktif dan penyeimbangan geopolitik
- Memegang peranan sebagai mediator dalam konflik serantau
- Tok Mat boleh dianggap sebagai tokoh diplomasi ASEAN yang berpengaruh sepanjang kepimpinan Malaysia pada tahun 2025.
Kesimpulan:
TokMat adalah pemimpin berjiwa besar yang berpendapat bahawa seseorang tidak perlu dilihat sebagai wira tetapi bekerja di sebalik tabir. Sehubungan itu , Tok Mat menjadi orang kuat yang banyak menjayakan usaha kerjasama luar negara.
Azmah Dahari adalah bekas wartawan kanan bersama station TV3. Artikel ini adalah pandangan penulis.
